Khi học đại học, mình có dịp đọc cuốn “Feminism is For Everyone” của Gloria Jean Watkins (hay còn được biết đến với bút danh “bell hooks” - viết thường), một nhà hoạt động xã hội nổi tiếng người Mỹ.

Gọi là “có dịp” nhưng thật ra là mình bắt buộc phải đọc cuốn này vì nó được chọn làm học liệu cho một môn học của mình. Gật gà gật gù trong mỗi buổi học nhưng vẫn nhớ được nội dung - đủ để thấy cuốn này ấn tượng với mình như thế nào.

Trong khuôn khổ một bài viết ở Đồng Điệu, mình sẽ chia sẻ những gì mà mình cho là thú vị trong cuốn sách. Bắt đầu từ những định kiến về nữ quyền, bell hooks dẫn người đọc tìm hiểu sâu hơn về nó, để thấy rằng ta ghét nữ quyền vì ta chưa bao giờ tìm hiểu nó đủ sâu.

“Come closer and you will see: feminism is for everybody” - Hãy đến gần hơn và bạn sẽ thấy: nữ quyền là dành cho tất cả mọi người.

Định kiến về nữ quyền

“Bất cứ nơi nào tôi đến, tôi đều tự hào nói với những người muốn biết tôi là ai rằng tôi là một nhà văn, một nhà lý thuyết nữ quyền, một người phê bình văn hóa. [...] Hầu hết mọi người đều thấy điều này thú vị và muốn biết thêm. [...] Họ dễ dàng hiểu được công việc của tôi, nhưng nhà lý thuyết nữ quyền - đó là nơi mà các câu hỏi dừng lại.”

bell hooks đã bắt đầu cuốn sách như thế. Và đây là những gì bà thường nghe được, sau khi công chúng biết bà là một nhà lý thuyết nữ quyền:

  • Họ (feminists - những người theo chủ nghĩa nữ quyền) ghét đàn ông như thế nào
  • Họ muốn chống lại tự nhiên và Chúa ra sao- Tất cả họ đều là lesbian
  • Họ đang chiếm hết công việc và khiến thế giới trở nên khó khăn với những người đàn ông da trắng

Khi bell hooks hỏi những người này đã biết về nữ quyền từ đâu, thì họ trả lời rằng chủ nghĩa nữ quyền chỉ đến với họ một cách gián tiếp và họ chưa bao giờ bỏ công tìm hiểu về nữ quyền để biết được chuyện gì đang thực sự xảy ra. Hầu hết họ đều nghĩ chủ nghĩa nữ quyền là “một nhóm phụ nữ giận dữ, những người muốn giống như đàn ông”.

Sự hiểu lầm của họ về nữ quyền cũng phản ánh thực tế rằng hầu hết mọi người biết về nữ quyền từ các phương tiện truyền thông đại chúng mang tính patriarchy (phụ quyền) hiện nay.

Bên cạnh đó, phong trào nữ quyền thực sự đã bị phân hóa, từ những ngày đầu. Một số tập trung vào bình đẳng giới, một số muốn chấm dứt chế độ patriarchy và phân biệt giới tính (như bell hooks). Phương tiện truyền thông không quan tâm đến tầm nhìn cách mạng này, nên chúng không được chú ý. Việc “giải phóng phụ nữ” gắn với việc phụ nữ muốn có những gì nam giới đang có dễ dàng thực hiện hơn, và nghiễm nhiên trở thành hình ảnh gắn với nữ quyền trong mắt công chúng.

“Feminist is a movement to end sexism, sexist exploitation, and oppression”

Đây là định nghĩa đơn giản mà bell hooks mong mọi người đều có thể tiếp cận. "Nữ quyền là một phong trào nhằm chấm dứt phân biệt giới tính, sự khai thác phân biệt giới tính và áp bức."

Định nghĩa này làm rõ: phong trào nữ quyền không phải là chống lại nam giới mà nó nhắm đến sự phân biệt giới tính. Mà tất cả chúng ta, cả nam lẫn nữ, đều bị ảnh hưởng bởi những chuẩn mực xã hội (social norm) và hình thành những suy nghĩ, hành động phân biệt giới tính.

Tức là, không ai trở thành người ủng hộ nữ quyền chỉ đơn giản vì họ sinh ra là nữ. Phụ nữ cũng có thể là một người phân biệt giới tính. Tất cả mọi người đều (vô tình hay cố ý) duy trì hệ thống phân biệt này cho đến khi họ thay đổi suy nghĩ và hành vi của mình. Vì vậy, sự chống đối nam giới không còn là yếu tố định hình ý thức của phong trào nữ quyền nữa.

Và sự thật là chế độ patriarchy mà chúng ta tưởng rằng có lợi nhiều cho nam giới cũng đang tạo áp lực cho nam giới (mà mình xin phép để nguyên văn của bell hooks, và để cho mọi người tự ngẫm). Đó là lý do mà Feminism is For Everyone - nữ quyền là cho tất cả mọi người.

Một đoạn trong cuốn Feminism is For Everybody

_____________

Bài viết thuộc quyền sở hữu của Cô Cốc và group Đồng Điệu. Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.