"THUỐC THÔI MIÊN/ THUỐC NGHE LỜI": TƯỞNG ĐÙA MÀ THẬT!

Xin chào các anh chị em Đồng Điệu,Mình tên là Lê Duy Kiên aka. Kiên Sinh, tốt nghiệp Cử nhân ngành CNSH (hệ Chất lượng cao) thuộc trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQG TP.HCM).

Hôm nay Kiên lại tiếp tục lên đây chém gió cùng cả nhà, mong những kiến thức này hữu ích cho ae Đồng Điệu.

[Bài viết được lấy cảm hứng từ video chia sẻ trên kênh Youtube Bat Saber].

Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta đã từng nghe, hoặc đọc được những mẩu tin, những lời cảnh báo về các vụ việc kỳ lạ đến khó tin: một người đang đi trên đường bỗng có người lạ hỏi thăm, vỗ vai hay xịt một thứ nước gì đó vào mặt, và rồi nạn nhân như bị thôi miên, mê mẩn.

Rồi sẽ làm theo mọi lời chỉ dẫn, tự nguyện đưa hết tiền bạc, trang sức, về đến nhà mới sực tỉnh nhưng không thể nhớ ra chuyện gì đã xảy ra. Có khi câu chuyện lại là nhặt được một tờ tiền ai đó đánh rơi, rồi sau khi cầm lấy, đầu óc cũng trở nên mụ mị, mất kiểm soát.

1. Scopolamine: "Hơi Thở Của Quỷ" Ẩn Mình Trong Cây Cà Độc Dược

Loại chất có khả năng gây ra tình trạng mất nhận thức, mất trí nhớ tạm thời và dễ dàng tuân theo mệnh lệnh trong cây cà độc dược chính là Scopolamine, hay còn được biết đến với tên gọi dược học là Hyoscine.

Đây là một alkaloid dạng tropane, cùng nhóm với Atropine và Hyoscyamine, cũng có mặt trong cây nhưng Scopolamine có tác động lên hệ thần kinh trung ương mạnh mẽ và đặc trưng hơn cả.

Cây cà độc dược (tên khoa học: Datura metel), cùng với các loài cây khác trong họ Cà (Solanaceae) như cây Borrachero (Brugmansia) ở Nam Mỹ, là những nguồn tự nhiên chứa hàm lượng Scopolamine rất cao.

Chính vì những tác động gây ảo giác, mê sảng và xóa trí nhớ của nó mà Scopolamine đã bị giới tội phạm lạm dụng và gán cho một cái tên đầy ghê rợn: "Hơi thở của quỷ" (Devil's Breath).

Những câu chuyện này nghe qua như những kịch bản phim trinh thám, nhuốm màu huyền bí và thường bị nhiều người hoài nghi, cho là hoang đường.

Tuy nhiên, đằng sau những hiện tượng có vẻ "ma mị" đó lại là một sự thật có phần "đáng sợ", mà trung tâm của nó là một hợp chất hóa học có nguồn gốc từ thiên nhiên, đặc biệt có nhiều trong cây cà độc dược.

Vậy, loại chất đó là gì và nó thực sự nguy hiểm đến mức nào? Hãy cùng Kiên đi sâu vào bản chất khoa học của "thứ thuốc nghe lời" đáng sợ này.

2. Cơ Chế Tác Động của "thuốc nghe lời": Khi Bộ Não Bị "mất Kết Nối" Khỏi Thực tại

Để hiểu tại sao Scopolamine lại nguy hiểm đến vậy, chúng ta cần đi sâu vào cơ chế hoạt động của nó ở cấp độ phân tử trong não bộ.Trong hệ thần kinh của chúng ta, có một chất dẫn truyền thần kinh cực kỳ quan trọng tên là Acetylcholine (C7H17NO3).

Acetylcholine đóng vai trò then chốt trong việc truyền tải tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, đặc biệt là trong các quá trình liên quan đến:

• Hình thành ký ức: Acetylcholine cần thiết để "mã hóa" những trải nghiệm ngắn hạn thành ký ức dài hạn trong vùng hồi hải mã (hippocampus) của não.
• Sự chú ý và nhận thức: Nó giúp chúng ta tập trung, xử lý thông tin và duy trì trạng thái tỉnh táo, nhận biết môi trường xung quanh.
• Chức năng điều hành: Bao gồm khả năng ra quyết định, phán xét và kiểm soát hành vi.

Scopolamine hoạt động như một chất đối kháng cạnh tranh tại các thụ thể muscarinic của Acetylcholine (muscarinic acetylcholine receptor antagonist).

Hãy hình dung một cách đơn giản: Acetylcholine là "chiếc chìa khóa" đúng, còn thụ thể muscarinic là "ổ khóa" trên bề mặt tế bào thần kinh. Khi chìa khóa tra vào đúng ổ khóa, cánh cửa tín hiệu thần kinh sẽ mở ra, cho phép các chức năng như ghi nhớ, tư duy diễn ra bình thường.

Scopolamine, với cấu trúc phân tử tương tự, lại là một "chiếc chìa khóa giả". Nó vừa khít với ổ khóa (thụ thể) nhưng không thể mở được cửa. Tệ hơn nữa, nó kẹt luôn trong ổ khóa và ngăn cản không cho chiếc chìa khóa thật (Acetylcholine) có cơ hội tra vào.

Khi Scopolamine xâm nhập vào cơ thể với liều lượng đủ lớn, nó sẽ chiếm lấy hàng loạt các thụ thể muscarinic trong não bộ. Hậu quả là:

Gây mất trí nhớ thuận chiều (Anterograde Amnesia): Đây là hiệu ứng đáng sợ nhất. Nạn nhân không thể hình thành ký ức mới kể từ thời điểm thuốc có tác dụng.

Bộ não của họ vẫn hoạt động, họ vẫn có thể nói chuyện, đi lại, nhưng chức năng "lưu" (save) thông tin đã bị vô hiệu hóa hoàn toàn. Đây là lý do tại sao sau khi hết thuốc, họ không thể nhớ ra bất cứ điều gì đã xảy ra trong khoảng thời gian đó.

Gây trạng thái mê sảng (Delirium): Việc thiếu hụt Acetylcholine làm gián đoạn nghiêm trọng dòng chảy thông tin trong não.

Nạn nhân rơi vào trạng thái lú lẫn, mất phương hướng, không phân biệt được thực và ảo. Họ ở trong một trạng thái giống như mộng du, nhận thức về thực tại bị bóp méo.

Làm mất đi ý chí và khả năng phán xét: Khi chức năng điều hành của vỏ não trước trán bị ức chế, nạn nhân mất đi khả năng suy nghĩ logic, phân tích đúng sai và ra quyết định.

Họ trở nên ngoan ngoãn một cách thụ động, dễ dàng làm theo những lời chỉ dẫn đơn giản ("đưa tôi ví tiền", "mở két sắt", "đọc mật khẩu") vì không còn khả năng chống cự hay nhận thức được hậu quả.

Đây chính là trạng thái "nghe lời" mà các câu chuyện thường mô tả. Nó không phải là thôi miên theo kiểu kiểm soát hoàn toàn tâm trí, mà là đưa nạn nhân vào một trạng thái delirium nơi ý chí tự do của họ bị tê liệt.

3. Mức Độ Nguy Hiểm: Ranh Giới Mong Manh Giữa Mê Sảng và Tử Vong

Câu trả lời dứt khoát là: Scopolamine CỰC KỲ NGUY HIỂM.Sự nguy hiểm của nó không chỉ đến từ việc bị tội phạm lợi dụng để cướp tài sản. Ranh giới giữa một liều lượng gây mê sảng và một liều gây chết người là vô cùng mong manh.

• Độc tính cao: Liều lượng Scopolamine chiết xuất từ các nguồn tự nhiên như cà độc dược rất khó kiểm soát. Hàm lượng alkaloid có thể khác nhau đáng kể giữa các cây, các bộ phận của cây (hoa, lá, hạt), và theo mùa. Một liều quá cao có thể nhanh chóng dẫn đến ngộ độc cấp tính.
• Triệu chứng quá liều: Bao gồm tim đập nhanh và loạn nhịp, tăng thân nhiệt nghiêm trọng, hoang tưởng và ảo giác đáng sợ, co giật, suy hô hấp, tê liệt hệ thần kinh, hôn mê và cuối cùng là tử vong do trụy tim mạch.

Về các phương thức gây án như trong lời đồn (xịt vào tay, cầm tiền tẩm thuốc), giới khoa học cho rằng khả năng hấp thụ Scopolamine qua da nguyên vẹn là khá kém hiệu quả và cần thời gian tiếp xúc lâu với nồng độ cao.

Các con đường xâm nhập hiệu quả hơn nhiều mà tội phạm có thể sử dụng là thổi bột/ xịt dung dịch chứa Scopolamine vào mặt (nạn nhân hít phải qua đường hô hấp và niêm mạc) hoặc hòa vào đồ ăn, thức uống (hấp thụ qua đường tiêu hóa).

Dù bằng cách nào, một khi đã vào cơ thể, tác dụng của nó là có thật và vô cùng đáng sợ.

4. Làm Sao Để Phòng Tránh? – những Lời Khuyên Thiết Thực

Hiểu rõ về Scopolamine và cơ chế của nó là bước đầu tiên, nhưng áp dụng các biện pháp phòng ngừa trong đời sống hàng ngày mới là chìa khóa để bảo vệ bản thân và người thân. Dưới đây là những lời khuyên cụ thể:

• Luôn giữ cảnh giác ở nơi công cộng: Chú ý đến môi trường xung quanh bạn, đặc biệt là ở những nơi đông người, bến xe, ga tàu, máy ATM, hoặc khi đi một mình vào buổi tối.
• Giữ khoảng cách an toàn với người lạ: Thận trọng tối đa khi có người lạ đột ngột tiếp cận để hỏi đường, nhờ giúp đỡ, hoặc bắt chuyện một cách quá thân mật. Luôn duy trì một khoảng cách an toàn, không để họ tiến quá gần hay có những hành động tiếp xúc cơ thể không mong muốn như vỗ vai, khoác tay.
• Tuyệt đối không nhận đồ từ người lạ: Không nhận và sử dụng bất kỳ thứ gì người lạ đưa cho, dù là đồ ăn, thức uống, thuốc lá, hay thậm chí là một chiếc khăn giấy, một tờ rơi quảng cáo. Đây là con đường phổ biến nhất để tội phạm đưa thuốc vào cơ thể nạn nhân.
• Cảnh giác với các chiêu trò gây xao lãng: Tội phạm thường hoạt động theo nhóm. Một người có thể cố tình làm đổ nước lên người bạn, đánh rơi tiền, hoặc tạo ra một vụ ồn ào để thu hút sự chú ý, trong khi đồng bọn sẽ tiếp cận bạn từ một hướng khác. Trong những tình huống này, hãy giữ bình tĩnh và ưu tiên hàng đầu là bảo vệ không gian cá nhân và tài sản của mình.
• Bảo vệ đồ uống của bạn: Tại các quán bar, câu lạc bộ, hoặc các buổi tiệc, không bao giờ để ly nước của mình mà không có sự giám sát. Hãy tự mình nhận đồ uống từ quầy bar và quan sát quá trình pha chế nếu có thể.
• Hành động ngay khi cảm thấy bất thường: Nếu bạn đột nhiên cảm thấy chóng mặt, buồn nôn, mắt mờ, khô miệng bất thường hoặc đầu óc mụ mị sau khi tiếp xúc với ai đó, hãy:
  - Tìm đến nơi an toàn ngay lập tức: Nhanh chóng di chuyển vào một cửa hàng, siêu thị, đồn công an, hoặc bất kỳ nơi công cộng nào đông người và có ánh sáng.
  - Gọi trợ giúp: Gọi ngay cho người thân, bạn bè hoặc cảnh sát (113). Thông báo rõ vị trí và tình trạng đáng ngờ của bạn. Tuyệt đối không đi theo người lạ đến một nơi vắng vẻ để "nghỉ ngơi" hay "được giúp đỡ".
• Tin vào trực giác của bạn: Sự cẩn trọng không bao giờ là thừa. Nếu một tình huống hay một cá nhân nào đó khiến bạn có cảm giác bất an, đừng ngần ngại rời đi ngay lập tức. An toàn của bạn là trên hết.

5. Kết Lại

Những câu chuyện về việc bị "thôi miên" cướp của sau một cú vỗ vai hay một làn khói lạ không hoàn toàn là sản phẩm của trí tưởng tượng.

Chúng phản ánh một thực tế đáng báo động về việc lạm dụng Scopolamine - một chất độc thần kinh mạnh có trong cây cà độc dược.

Đây không phải là "thuốc thôi miên" thần bí mà là một dược chất nguy hiểm, hoạt động bằng cách phong tỏa chất dẫn truyền thần kinh Acetylcholine, đẩy nạn nhân vào trạng thái mất trí nhớ, mê sảng và mất khả năng tự chủ.

Hiểu rõ bản chất khoa học của Scopolamine và trang bị những kỹ năng phòng vệ cần thiết giúp chúng ta nhận thức được mối nguy hiểm không chỉ đến từ hành vi tội phạm, mà còn từ chính sự tò mò, thiếu hiểu biết khi tự ý sử dụng các loại cây cỏ chứa độc tố này.

Hãy luôn tỉnh táo và cảnh giác để bảo vệ chính mình nhé.Hy vọng bài viết của Kiên có ích với mọi người. Hẹn gặp lại cả nhà vào bài viết sau hén

__________________________

Bài viết thuộc quyền sở hữu của Lê Duy Kiên, Kiên Sinh và group Đồng Điệu (Sống đơn thuần - Đẹp đơn giản). Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.

Bài viết độc lập, không được tài trợ bởi bất cứ nhãn hàng nào. Chỉ mang tính chất tham khảo. Không thể thay thế các nghiên cứu khoa học chính thống/hay lời khuyên y tế.