Cập nhật các công nghệ trong điều trị rạn da

Xin chào cả nhà Đồng Điệu!

Bác sĩ Trai lại gặp lại mọi người trong một bài viết về RẠN DA – thực sự bác rất tâm huyết với vấn đề da này, không chỉ đứng từ vai trò một bác sĩ mong muốn làm đẹp cho bệnh nhân mà còn từ vai trò một người chồng người con, cảm nhận những hi sinh của mẹ, của vợ. Và cũng có những nguyên nhân về sức khỏe dẫn tới tình trạng rạn nữa.

Có thể nói từ xưa tới nay điều trị rạn da mặc dù có nhiều phương pháp điều trị khác nhau, việc tìm kiếm một giải pháp hiệu quả và an toàn vẫn là một thách thức lớn.

Tổng quan về các thiết bị năng lượng trong điều trị rạn da

Energy-Based Devices (EBDs) là thuật ngữ dùng để chỉ các thiết bị điều trị sử dụng năng lượng để tác động kích thích sinh học lên mô da nhằm cải thiện các vấn đề về da, bao gồm cả rạn da (striae distensae). Các loại năng lượng này có thể bao gồm ánh sáng, nhiệt, sóng âm, hoặc tần số vô tuyến, tùy thuộc vào cơ chế hoạt động của từng thiết bị.

Trong quá trình điều trị, các yếu tố như tần số sử dụng, cường độ năng lượng, và loại thiết bị được chọn sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả. Mỗi loại năng lượng được sử dụng trong EBDs có các cơ chế tác động khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu chung là tăng cường quá trình tự sửa chữa, kích thích và tái tạo sinh học của da. Vì vậy, hiểu rõ về các công nghệ EBDs và cách chúng hoạt động là điều cần thiết để đạt được kết quả tối ưu trong điều trị rạn da.

Thêm nữa, do EBDs được xem là các biện pháp công nghệ cao và có thể tính là xâm lấn nên việc được tư vấn bởi bác sĩ có chuyên môn để chọn ra phương pháp phù hợp với từng tình trạng rạn, hoặc kết hợp hai hoặc nhiều phương pháp với nhau là điều bắt buộc. Và do đó, kéo theo giá thành các liệu pháp này cũng không phải quá rẻ. Các Đồng Điệu hãy cẩn thận với những cơ sở nào quảng cáo có dùng laser hay RF mà liệu trình có khoảng vài trăm ngàn/ buổi nhé, vì khi đó chất lượng máy móc điều trị cần phải xem xét lại.

Tổng quan như vậy thôi. Sau đây BS. Ngọc Trai sẽ giới thiệu cho các Đồng Điệu cụ thể 6 công nghệ EBDs phổ biến nhất hiện nay trong điều trị rạn da, bao gồm cơ chế tác động, hiệu quả, ưu điểm và nhược điểm hiện có để các bạn có cái nhìn bao quát và trọn vẹn nhất nhé.

Các Đồng Điệu có thể đọc hết từ đầu đến cuối để update công nghệ, hoặc lướt đến công nghệ mà các Đồng Điệu cần tìm hiểu nhé.

1. Laser xung nhuộm màu (Pulsed Dye Laser - PDL)

PDL là một lựa chọn điều trị hiệu quả và an toàn cho rạn da đỏ, nhưng không phải là giải pháp tối ưu cho rạn da trắng.

a. Cơ chế tác động

• Mục tiêu chọn lọc: PDL phát ra ánh sáng có bước sóng 585nm hoặc 595nm, được hấp thụ mạnh bởi oxyhemoglobin, thành phần chính tạo nên màu đỏ của các mạch máu. Sự hấp thụ này dẫn đến quá trình quang đông, làm đông máu và phá hủy các mạch máu giãn nở, từ đó làm giảm tình trạng đỏ da.

• Tác động lên mô: Năng lượng ánh sáng được chuyển thành nhiệt, gây ra tổn thương nhiệt có kiểm soát đối với các mạch máu mục tiêu mà không ảnh hưởng đáng kể đến các mô xung quanh. Quá trình này kích thích cơ thể phản ứng bằng cách loại bỏ các mạch máu bị tổn thương và tái tạo mô mới.

• Hiệu quả trên rạn da đỏ: Rạn da đỏ (striae rubra) thường có màu đỏ hoặc tím do sự hiện diện của các mạch máu mới hình thành. PDL nhắm mục tiêu vào các mạch máu này, làm giảm màu sắc của chúng và cải thiện vẻ ngoài của rạn da.

b. Hiệu quả

• Rạn da đỏ: PDL cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc giảm đỏ và cải thiện màu sắc của rạn da đỏ, giúp chúng trở nên gần giống với màu da bình thường hơn.

• Rạn da trắng: Rạn da trắng (striae alba) là giai đoạn cuối của quá trình hình thành rạn da, khi các mạch máu đã biến mất và thay vào đó là mô sẹo. Vì PDL chủ yếu tác động lên mạch máu, nên nó ít hoặc không có hiệu quả đối với rạn da trắng.

c. Ưu điểm

• Tính chọn lọc cao: PDL nhắm mục tiêu cụ thể vào hemoglobin, giảm thiểu tổn thương cho các mô xung quanh và giảm nguy cơ tác dụng phụ.

• Ít tác dụng phụ: So với các phương pháp điều trị khác như laser ablative, PDL thường gây ra ít tác dụng phụ hơn, bao gồm đỏ da, sưng nhẹ và đôi khi là bầm tím, thường tự khỏi trong vòng vài ngày.

• Không cần thời gian nghỉ dưỡng: Bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau điều trị.

• Thích hợp cho nhiều vùng da: PDL có thể được sử dụng an toàn trên nhiều vùng da khác nhau, bao gồm cả những vùng da nhạy cảm.

d. Nhược điểm

• Hiệu quả hạn chế trên rạn da trắng: PDL không hiệu quả trong việc cải thiện kết cấu và độ lõm của rạn da trắng.

• Tăng sắc tố sau viêm: Trong một số trường hợp, đặc biệt là ở những người có làn da sẫm màu, PDL có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm, làm cho vùng da điều trị trở nên sẫm màu hơn.

• Đòi hỏi nhiều lần điều trị: Để đạt được kết quả tối ưu, thường cần nhiều lần điều trị, có thể kéo dài vài tuần hoặc vài tháng.

2. Laser Er:Glass

Laser Er:Glass là một lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả cho cả rạn da đỏ và trắng, với khả năng cải thiện màu sắc, kích thước và kết cấu da.

a. Cơ chế tác động

• Tạo vi tổn thương nhiệt: Laser Er:Glass phát ra chùm tia laser với bước sóng 1540 nm, được nước trong da hấp thụ mạnh. Năng lượng laser chuyển thành nhiệt, tạo ra các cột vi tổn thương nhiệt có kiểm soát trong lớp bì, kích thích quá trình lành thương và tái tạo mô.

• Kích thích tái tạo collagen: Các vi tổn thương này tạo ra kích thích sinh học thúc đẩy các tế bào nguyên bào sợi sản xuất collagen mới, giúp cải thiện độ đàn hồi và săn chắc của da, làm đầy các vết rạn và giảm sự xuất hiện của chúng.

• Tái tạo biểu bì: Laser cũng tác động lên lớp thượng bì, thúc đẩy quá trình tái tạo sinh học và làm mới bề mặt da, giúp cải thiện màu sắc và kết cấu của da.

b. Hiệu quả

• Cải thiện cả rạn da đỏ và trắng: Laser Er:Glass cho thấy hiệu quả trong việc cải thiện cả hai loại rạn da, bao gồm cả rạn da đỏ (striae rubra) mới hình thành và rạn da trắng (striae alba) đã trưởng thành.

• Giảm kích thước và màu sắc: Laser giúp giảm kích thước, độ sâu và cải thiện màu sắc của các vết rạn, làm cho chúng trở nên ít nhìn thấy hơn.

• Cải thiện kết cấu da: Laser cũng giúp cải thiện kết cấu da, làm cho vùng da điều trị trở nên mịn màng và đều màu hơn.

c. Ưu điểm

• Ít tác dụng phụ về sắc tố: Laser Er:Glass ít gây ra các vấn đề về sắc tố như tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố, nên phù hợp với nhiều loại da, kể cả da sẫm màu.

• Không xâm lấn: Đây là phương pháp điều trị không xâm lấn, không cần phẫu thuật hay gây tổn thương lớn cho da.

• Thời gian phục hồi nhanh: So với các phương pháp ablative laser (laser xâm lấn), thời gian phục hồi sau điều trị bằng laser Er:Glass thường ngắn hơn.

d. Nhược điểm

• Có thể gây đau: Mặc dù mức độ đau có thể khác nhau tùy thuộc vào ngưỡng chịu đau của từng người, nhưng một số bệnh nhân có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu trong quá trình điều trị.

• Đỏ da và phù nề tạm thời: Sau điều trị, vùng da có thể bị đỏ và sưng nhẹ, nhưng các triệu chứng này thường biến mất trong vòng vài ngày.

• Cần nhiều lần điều trị: Để đạt được kết quả tối ưu, thường cần nhiều lần điều trị, khoảng 3 – 6 lần, cách nhau vài tuần.

3. Laser CO2 vi điểm (Fractional CO2 laser)

Laser CO2 vi điểm (phân đoạn) là một lựa chọn điều trị hiệu quả cho rạn da, đặc biệt là rạn da trắng, mang lại kết quả lâm sàng đáng kể.

a. Cơ chế tác động

• Tạo vi tổn thương nhiệt có kiểm soát: Laser CO2 phân đoạn phát ra chùm tia laser với bước sóng 10.600 nm, được nước trong da hấp thụ mạnh. Năng lượng laser này được phân đoạn thành các cột vi điểm, tạo ra các vùng tổn thương nhiệt nhỏ, xen kẽ với các vùng da lành xung quanh.

• Kích thích sinh học tái tạo mô: Các vi tổn thương nhiệt này kích thích quá trình lành thương tự nhiên của da, thúc đẩy sự sản sinh collagen và elastin mới. Điều này giúp làm đầy các vết rạn, cải thiện độ đàn hồi và săn chắc của da.

• Tái tạo sinh học biểu bì: Laser CO2 phân đoạn cũng loại bỏ một phần lớp biểu bì bên ngoài, kích thích quá trình tái tạo biểu bì mới, giúp cải thiện màu sắc và kết cấu da.

b. Hiệu quả

• Giảm kích thước và cải thiện hình dạng vết rạn: Laser CO2 phân đoạn đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm kích thước, độ sâu và cải thiện hình dạng của các vết rạn da, làm cho chúng trở nên ít nhìn thấy hơn.

• Đặc biệt hiệu quả trên rạn da trắng: Laser CO2 phân đoạn đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị rạn da trắng (striae alba), là loại rạn da đã trưởng thành và khó điều trị hơn so với rạn da đỏ.

• Cải thiện kết cấu da: Ngoài việc cải thiện vết rạn, laser còn giúp cải thiện tổng thể kết cấu da, làm cho vùng da điều trị trở nên mịn màng và đều màu hơn.

c. Ưu điểm

• Kết quả lâm sàng đáng kể: Laser CO2 phân đoạn được coi là một trong những phương pháp điều trị rạn da hiệu quả nhất hiện nay, mang lại kết quả lâm sàng rõ rệt và lâu dài.

• Tác động sâu: Laser có khả năng tác động sâu vào lớp bì, nơi diễn ra quá trình tái tạo collagen và elastin, mang lại hiệu quả điều trị tốt hơn so với các phương pháp chỉ tác động bề mặt.

• Thích hợp cho nhiều loại da: Mặc dù cần thận trọng hơn khi sử dụng trên da sẫm màu, laser CO2 phân đoạn vẫn có thể được điều chỉnh để phù hợp với nhiều loại da khác nhau.

d. Nhược điểm

• Thời gian nghỉ dưỡng lâu hơn: So với các phương pháp điều trị không xâm lấn như IPL hay RF, laser CO2 phân đoạn đòi hỏi thời gian nghỉ dưỡng lâu hơn, thường từ 5 – 7 ngày, do vùng da điều trị có thể bị đỏ, sưng và đóng vảy.

• Nguy cơ tăng sắc tố sau viêm: Đặc biệt ở những người có làn da sẫm màu, laser CO2 phân đoạn có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm, làm cho vùng da điều trị trở nên sẫm màu hơn. Tuy nhiên, tình trạng này thường tự khỏi theo thời gian.

• Cần gây tê: Do có thể gây đau, quá trình điều trị thường cần gây tê tại chỗ hoặc thậm chí gây tê vùng.

4. Laser Nd:YAG xung dài

Laser Nd:YAG xung dài là một lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả cho rạn da, đặc biệt là rạn da đỏ. Tuy nhiên, hiệu quả của nó trên rạn da trắng có thể hạn chế.

a. Cơ chế tác động

• Mục tiêu chọn lọc: Laser Nd:YAG xung dài phát ra ánh sáng có bước sóng 1064nm và với độ rộng xung từ micro giây đến mili giây, có ái lực cao với oxyhemoglobin, một thành phần có trong các mạch máu. Năng lượng laser được các mạch máu hấp thụ, chuyển thành nhiệt, gây ra quá trình quang đông, làm co và phá hủy các mạch máu này.

• Tác động kép: Ngoài việc tác động lên mạch máu, nhiệt sinh ra còn kích thích các nguyên bào sợi trong da sản sinh collagen mới. Collagen là một protein quan trọng giúp duy trì cấu trúc và độ đàn hồi của da. Sự gia tăng collagen giúp làm đầy các vết rạn và cải thiện bề mặt da.

• Hiệu quả trên rạn da đỏ: Rạn da đỏ (striae rubra) có màu đỏ hoặc tím do sự hiện diện của các mạch máu mới hình thành. Laser Nd:YAG nhắm mục tiêu vào các mạch máu này, làm giảm màu sắc của chúng và cải thiện vẻ ngoài của rạn da. Đồng thời, việc kích thích sản sinh collagen mới giúp cải thiện cấu trúc da, làm cho các vết rạn trở nên ít nhìn thấy hơn.

b. Hiệu quả

• Hiệu quả vừa phải: Laser Nd:YAG cho thấy hiệu quả vừa phải trong điều trị rạn da, đặc biệt là các vết rạn đỏ. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự cải thiện về màu sắc, kích thước và kết cấu của rạn da sau điều trị.

• Rạn da đỏ đáp ứng tốt hơn: Rạn da đỏ thường đáp ứng tốt hơn với laser Nd:YAG so với rạn da trắng (striae alba) do sự hiện diện của các mạch máu. Tuy nhiên, laser vẫn có thể cải thiện phần nào tình trạng rạn da trắng bằng cách kích thích sản sinh collagen.

c. Ưu điểm

• Thâm nhập sâu: Bước sóng 1064nm của laser Nd:YAG cho phép nó thâm nhập sâu vào da, tác động đến các mạch máu nằm sâu trong lớp bì, nơi mà các phương pháp điều trị khác có thể không tiếp cận được.

• Ít tác dụng phụ: Laser Nd:YAG thường gây ra ít tác dụng phụ hơn so với các loại laser ablative. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm đỏ da, sưng nhẹ và đôi khi là bầm tím, thường tự khỏi trong vòng vài ngày.

• Không cần thời gian nghỉ dưỡng: Bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau điều trị.

• An toàn cho nhiều loại da: Laser Nd:YAG có thể được sử dụng an toàn trên nhiều loại da khác nhau, kể cả da sẫm màu, với nguy cơ biến chứng về sắc tố thấp.

d. Nhược điểm

• Hiệu quả hạn chế trên rạn da trắng: Mặc dù có thể cải thiện phần nào tình trạng rạn da trắng, laser Nd:YAG không hiệu quả bằng các phương pháp khác như laser CO2 phân đoạn trong việc điều trị rạn da trắng.

• Có thể gây đau: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu trong quá trình điều trị, mặc dù mức độ đau thường nhẹ và có thể được kiểm soát bằng các biện pháp giảm đau.

• Tăng sắc tố sau viêm: Trong một số trường hợp hiếm hoi, laser Nd:YAG có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm, đặc biệt là ở những người có làn da sẫm màu.

• Cần nhiều lần điều trị: Để đạt được kết quả tối ưu, thường cần nhiều lần điều trị, khoảng 3 – 6 lần, cách nhau vài tuần.

5. Ánh sáng xung cường độ cao (Intense Pulsed Light – IPL)

IPL là một phương pháp điều trị rạn da không xâm lấn và ít tác dụng phụ, nhưng hiệu quả của nó có thể không đồng nhất và phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

a. Cơ chế tác động

• Ánh sáng đa sắc: IPL sử dụng một phổ rộng các bước sóng ánh sáng (thường từ 400 đến 1200nm), cho phép nó tác động lên nhiều mục tiêu khác nhau trong da, bao gồm melanin, hemoglobin và nước.

• Quang nhiệt: Năng lượng ánh sáng được hấp thụ bởi các mục tiêu này và chuyển thành nhiệt, gây ra tổn thương có kiểm soát đến các mô. Tổn thương này kích thích quá trình lành thương tự nhiên của da, thúc đẩy sản sinh collagen và elastin mới, giúp cải thiện cấu trúc và độ đàn hồi của da.

• Tác động lên mạch máu: IPL cũng có thể tác động lên các mạch máu nhỏ, làm giảm tình trạng đỏ da thường thấy ở các vết rạn mới (striae rubra).

b. Hiệu quả

• Hiệu quả không đồng nhất: Các nghiên cứu về hiệu quả của IPL trong điều trị rạn da cho thấy kết quả không đồng nhất. Một số nghiên cứu báo cáo sự cải thiện đáng kể về màu sắc và kết cấu của rạn da, trong khi các nghiên cứu khác lại cho thấy hiệu quả hạn chế.

• Phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Hiệu quả của IPL có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại rạn da (rạn đỏ hay rạn trắng), loại da, các thông số kỹ thuật của thiết bị IPL và kỹ năng của người thực hiện điều trị.

c. Ưu điểm

• Không xâm lấn: IPL là một phương pháp điều trị không xâm lấn, không gây tổn thương lớn cho da.

• Không cần thời gian nghỉ dưỡng: Bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau điều trị.

• Ít tác dụng phụ: IPL thường gây ra ít tác dụng phụ hơn so với các phương pháp laser xâm lấn, với các tác dụng phụ thường gặp bao gồm đỏ da, sưng nhẹ và cảm giác nóng rát, thường tự khỏi trong vòng vài ngày.

• Điều trị nhanh chóng: Thời gian điều trị bằng IPL thường ngắn hơn so với các phương pháp laser khác.

d. Nhược điểm

• Hiệu quả không ổn định: Hiệu quả của IPL trong điều trị rạn da có thể không ổn định và không dự đoán được, phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Do phổ bước sóng của IPL khá rộng nên năng lượng cũng bị phân tán và không tập trung được năng lượng nhiệt vào một bước sóng hấp thụ như laser

• Tăng sắc tố sau viêm: IPL có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm, đặc biệt ở những người có làn da sẫm màu. Điều này có thể làm cho vùng da điều trị trở nên sẫm màu hơn, mặc dù thường tự khỏi theo thời gian.

• Cần nhiều lần điều trị: Để đạt được kết quả tối ưu, thường cần nhiều lần điều trị, có thể kéo dài vài tuần hoặc vài tháng.

6. Vi kim sóng điện từ (Fractional Radio Frequency – Fractional RF)

Vi kim RF là một phương pháp điều trị rạn da an toàn và hiệu quả, có khả năng cải thiện độ sâu, kết cấu và độ đàn hồi của da, cả vết rạn đỏ và trắng.

a. Cơ chế tác động

• Chuyển đổi năng lượng thành nhiệt: Thiết bị vi kim RF phát ra sóng điện từ tần số cao, khi đi qua da, các sóng này tương tác với các phân tử nước và ion trong mô, tạo ra sự rung động và ma sát giữa các phân tử. Quá trình này chuyển đổi năng lượng điện từ thành nhiệt năng, làm nóng các lớp sâu của da mà không gây tổn thương bề mặt.

• Kích thích sản sinh collagen: Nhiệt sinh ra từ vi kim RF tác động đến các nguyên bào sợi, kích thích chúng sản sinh collagen và elastin mới. Collagen và elastin là các protein quan trọng cấu trúc nên da, giúp duy trì độ đàn hồi, săn chắc và căng mịn. Sự gia tăng collagen và elastin giúp làm đầy các vết rạn, cải thiện độ sâu và kết cấu da.

• Tái tạo mô: Nhiệt cũng có thể gây ra sự co rút nhẹ của các sợi collagen hiện có, dẫn đến hiệu ứng nâng cơ tức thì. Ngoài ra, quá trình lành thương sau tổn thương nhiệt cũng thúc đẩy quá trình tái tạo mô, giúp cải thiện tổng thể tình trạng da.

b. Hiệu quả

• Cải thiện độ sâu và kết cấu: Vi kim RF đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc cải thiện độ sâu và kết cấu của cả rạn da đỏ (striae rubra) và rạn da trắng (striae alba). Các vết rạn trở nên nông hơn, ít nhìn thấy hơn và bề mặt da trở nên mịn màng hơn.

• Tăng độ đàn hồi: Sự gia tăng sản sinh collagen và elastin giúp cải thiện độ đàn hồi của da, làm cho vùng da điều trị trở nên săn chắc và căng mịn hơn.

• Hiệu quả trên cả hai loại rạn da: vi kim RF có khả năng tác động đến cả rạn da mới hình thành (rạn đỏ) và rạn da đã lâu năm (rạn trắng), mang lại hiệu quả điều trị toàn diện.

c. Ưu điểm

• An toàn: Vi kim RF là một phương pháp điều trị không xâm lấn, không gây tổn thương bề mặt da, do đó ít gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

• Ít tác dụng phụ: Các tác dụng phụ thường gặp của vi kim RF bao gồm đỏ da, sưng nhẹ và cảm giác nóng rát, thường tự khỏi trong vòng vài ngày.

• Ít gây tăng sắc tố: So với các phương pháp laser fractional, vi kim RF ít có nguy cơ gây tăng sắc tố sau viêm, đặc biệt là ở những người có làn da sẫm màu.

• Không cần thời gian nghỉ dưỡng: Bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau điều trị.

• Thích hợp cho nhiều vùng da: Vi kim RF có thể được sử dụng trên nhiều vùng da khác nhau trên cơ thể.

d. Nhược điểm

• Có thể gây đau: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu trong quá trình điều trị, đặc biệt là ở những vùng da nhạy cảm. Tuy nhiên, với những thiết bị vi kim RF thế hệ mới có tích hợp những công nghệ mới như: vi kim cách nhiệt (insulated), hệ thống làm mát bề mặt… khiến mức độ đau thường nhẹ và có thể được kiểm soát bằng các biện pháp giảm đau tại chỗ như thoa tê.

• Cần nhiều lần điều trị: Để đạt được kết quả tối ưu, thường cần nhiều lần điều trị, thường khoảng 6 lần, cách nhau vài tuần.