Điều trị mụn trứng cá bị ảnh hưởng nhiều bởi nội tiết

Mụn bị ảnh hưởng nhiều bởi nội tiết biểu hiện như thế nào?

Thực ra thì có thể nói tình trạng mụn trứng cá nào cũng ít nhiều có yếu tố nội tiết tác động. Tuy nhiên có những tình trạng bị ảnh hưởng nhiều hơn, gây khó khăn trong điều trị, đặc biệt là nếu chỉ điều trị triệu chứng mà chưa quan tâm nhiều tới điều chỉnh nội tiết.Yếu tố chính tác động đến lượng bã nhờn chính là hormon androgen. Có 2 trường hợp mà androgen tác động đên tuyến bã nhờn:

Mất cân bằng giữa các nhóm hormon khiến nồng độ androgen cao có liên quan đến mụn trứng cá. Ví dụ như lượng estrogen giảm xuống khiến nồng độ androgen trở nên cao hơn, hoặc trường hợp tăng cao andrgen bất thường.
Tuyến bã nhờn quá mẫn cảm với nội tiết tố androgen lưu hành cũng được cho là yếu tố chính dẫn đến sự phát triển của mụn trứng cá. Những người không nhạy cảm với androgen không phát triển mụn trứng cá vì họ không hoặc sản xuất ít bã nhờn.

Testosterone và dihydrotestosterone (DHT) được tạo ra từ testosterone thông qua enzym 5-alpha reductase là 2 loại hormon androgen liên kết các thụ thể androgen ở nhân tế bào của tuyến bã nhờn, sau đó tương tác với axit deoxyribonucleic trong nhân tế bào bã nhờn và cuối cùng điều chỉnh các gen liên quan đến tăng sinh tế bào và hình thành lipid. Phối tử thụ thể kích hoạt peroxisome tăng sinh (PPAR) được cho là có vai trò trong việc điều hòa các gen chuyển hóa lipid. Những điều này làm quá trình sản xuất bã nhờn diễn ra mạnh mẽ tạo nên mụn trứng cá.

Ngoài ra nói về hormon có thể tác động đến tuyến bã nhờn thì không chỉ có androgen (testosterone) mà còn có một số hormon khác cũng có vai trò nhất định trong sinh bệnh học mụn trứng cá đó là các hormon insulin (hormone được sản xuất bởi tuyến tụy, có chức năng quan trọng trong việc điều chỉnh mức đường trong máu) và hormon tăng trưởng có cấu trúc giống insulin là IGF-1, được sản xuất chủ yếu ở gan.

Vậy biểu hiện của mụn trứng cá bị ảnh hưởng nhiều của nội tiết sẽ như thế nào:

1. Mụn trứng cá khởi phát muộn (xuất hiện ngoài tuổi 30)

2. Kháng trị với những phác đồ điều trị thông thường

3. Mụn trứng cá thường ở mức độ trung bình trở lên, và khởi phát đột ngột

4. Căng thẳng làm nổi mụn

5. Khởi phát tiền kinh nguyệt – trước khi đến kì kinh tình trạng mụn nghiêm trọng hơn.

6. Dấu hiệu của cường androgen (giọng nói trầm và đặc điểm nam tính ở nữ, chứng rậm lông…)

7. Nữ giới có chẩn đoán buồng trứng đa nang

8. Dấu hiệu tăng insulin máu (béo phì ở thân, acanthosis)

9. Phân bố các tổn thương do mụn: mụn trứng cá nếu chỉ khu trú ở phần dưới của khuôn mặt dọc theo cằm và quai hàm cũng có thể nghĩ nhiều đến tình trạng mụn ảnh hưởng nhiều bởi nội tiết.

Mô tả 1 trường hợp bệnh:

BN nữ, 22 tuổi, mụn trứng cá mức độ trung bình, bị mụn từ giai đoạn dậy thì, mụn rải rác tầng mặt dưới. Một năm trở lại đây mụn viêm xuất hiện nhiều hơn ở quanh hàm dưới. Điều trị tại viện cách đây 6 tháng (không rõ thuốc) cải thiện ít, BN làm công việc cần make up nhiều. Đợt này da tiết nhiều dầu, mụn viêm nhiều hơn đến khám.

Thăm khám hiện tại:

Tình trạng mụn: Mức độ mụn trung bình: Sẩn viêm đỏ, mụn mủ rải rác tập trung nhiều ở vùng cằm, góc hàm 2 bên. Mụn ẩn rải rác toàn mặt. Da tăng tiết dầu. Ngoài ra lưng và ngực BN cũng có nhiều mụn viêm. Mụn xuất hiện nhiều hơn và nặng hơn trước kỳ kinh.

BN có biểu hiện của chứng rậm lông: hệ thống lông phát triển mạnh (lông mày, lông mặt, tay và chân…)

Điều trị với phương pháp thông thường đáp ứng kém.

Với những đặc điểm như trên nghĩ nhiều đến tình trạng mụn trứng cá ảnh hưởng nhiều bởi nội tiết.

Hướng điều trị:Điều trị tại chỗ với mục đích giảm nhanh tổn thương viêm, giảm thâm sau mụn, dự phòng sẹo rỗ. Điều trị toàn thân với mục tiêu ổn định nội tiết, giảm tiết dầu, hạn chế tái phát.

Tại chỗ:Peel da với hoạt chất Salycilic + Azelaic acid. Thoa tại nhà với Retinoids

Toàn thân: Nhóm thuốc điều chỉnh nội tiết

Kết quả điều trị: xem hình phía dưới

Sau điều trị buổi 1: Da bớt mụn viêm và sáng hơn
Sau điều trị buổi 6: Gần như không thấy xuất hiện mụn viêm và mụn ẩn mới, thâm mụn bớt nhiều. Da giảm tiết dầu.

Kết luận: Tình trạng mụn trứng cá ảnh hưởng nhiều bởi nội tiết có thể gây khó khăn trong điều trị khi chưa quản lý tốt tình trạng rối loạn nội tiết. Trường hợp trên có thể thấy tình trạng mụn đáp ứng tốt với điều trị tại chỗ kết hợp với điều trị thuốc nội tiết. Nguy cơ tái phát vẫn tồn tại, nhưng có thể sẽ hạn chế tái phát với quy trình chăm sóc da có kết hợp một số nhóm dược mỹ phẩm giúp hạn chế hình thành nhân mụn.

_______________