Nám da (melasma) là một rối loạn sắc tố da phổ biến, đặc biệt thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Tình trạng này thường biểu hiện dưới dạng các mảng sậm màu, xuất hiện chủ yếu trên trán, má, và môi trên, gây ra sự mất tự tin và khó chịu cho nhiều người.

Nguyên nhân gây nám rất phức tạp, không chỉ bao gồm các yếu tố di truyền, môi trường, mà còn có sự tác động mạnh mẽ từ hormone. Hormone không chỉ ảnh hưởng đến màu sắc da mà còn tác động đến cấu trúc và chức năng của các tế bào da, khiến nám trở thành một vấn đề thách thức trong lĩnh vực da liễu.

Hôm nay, hãy cùng Bác sĩ Tô Lan Phương khám phá mối liên hệ giữa hormone và nám da. Việc hiểu rõ những tác động này sẽ giúp chúng ta phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn, mang lại làn da sáng khỏe, rạng rỡ hơn.

Vai trò của hormone trong sự hình thành nám – Chủ yếu gặp ở phụ nữ

Estrogen và Progesterone 

Estrogen và progesterone là hai hormone chính liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt và mang thai ở phụ nữ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự gia tăng mức estrogen và progesterone có thể kích thích sự sản xuất melanin, dẫn đến tăng sắc tố da.

– Estrogen: 17β-estradiol (estrogen loại 2 – E2) có thể tăng cường hoạt động của enzyme tyrosinase, enzyme chính trong quá trình tổng hợp melanin. Estrogen cũng tăng cường sự biểu hiện của thụ thể estrogen (ER) trên bề mặt tế bào sắc tố, dẫn đến tăng sản xuất melanin. Một số nghiên cứu cho thấy nồng độ estradiol, hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH) ở phụ nữ bị nám cao hơn so với những người không bị nám.

– Progesterone: Progesterone có thể có vai trò trong sự điều hòa sắc tố da, nhưng các cơ chế cụ thể liên quan cần được nghiên cứu thêm. Một số nghiên cứu cho thấy có sự tăng biểu hiện của thụ thể progesteron (PR), tuy nhiên, các thông tin cụ thể về progesterone và tyrosinase cần có thêm các nghiên cứu khoa học có căn cứ rõ ràng hơn. Hiện tại, với những bằng chứng hiện tại, đa phần giới da liễu chấp nhận rằng progesterone có tác dụng ức chế sinh melanin.

Progesterone 

Cortisol, hormone căng thẳng, cũng có liên quan đến sự hình thành nám da. Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến sự gia tăng mức cortisol, kích thích sản xuất melanin. Đó cũng có thể là lý do tại sao có một số trường hợp tự nhiên bùng nám sau một biến cố tâm lý.

Cortisol gắn vào thụ thể glucocorticoid (GR), kích hoạt các con đường tín hiệu như NF-κB và MAPK. Những con đường này cũng dẫn đến tăng cường biểu hiện của các yếu tố phiên mã như MITF (Microphthalmia-associated transcription factor), một yếu tố quan trọng trong việc điều hòa tổng hợp melanin. Sự tăng cường hoạt động của MITF dẫn đến tăng sản xuất melanin và góp phần vào sự hình thành nám.
moi-quan-he-giua-nam-va-hormone

Sự điều hòa nội tiết và nám da

Sự điều hòa nội tiết tố là yếu tố then chốt trong sự hình thành và duy trì nám da. Việc thay đổi mức hormone, đặc biệt là trong các giai đoạn như mang thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc trong giai đoạn mãn kinh, có thể dẫn đến sự xuất hiện hoặc tăng nặng của nám.

– Mang thai: Trong giai đoạn mang thai, mức estrogen và progesterone tăng cao, dẫn đến tăng sản xuất melanin và hình thành nám. Người ta gọi đây là “nám thai kỳ”.

– Thuốc tránh thai: Việc sử dụng thuốc tránh thai chứa estrogen và progesterone cũng có thể dẫn đến nám da do tăng cường hoạt động của tyrosinase và sản xuất melanin.

– Mãn kinh: Sự giảm mức estrogen sau mãn kinh có thể làm thay đổi cân bằng hormone, ảnh hưởng đến sự sản xuất melanin và góp phần vào sự hình thành nám.

Ảnh hưởng của yếu tố môi trường đến hormone gây nám

Ngoài hormone, các yếu tố môi trường như tia UV từ ánh nắng mặt trời cũng có thể ảnh hưởng đến sự hình thành nám. Tia UV kích thích sản xuất các cytokine tiền viêm và các yếu tố tăng trưởng, góp phần vào quá trình tăng sắc tố.

Tia UV có thể kích hoạt con đường tín hiệu p53 và tăng cường sản xuất α-MSH (Alpha-Melanocyte Stimulating Hormone), một yếu tố quan trọng trong việc kích thích sản xuất melanin.

MSH liên kết với thụ thể MC1R trên melanocyte, kích hoạt adenylate cyclase và tăng cAMP, từ đó kích hoạt PKA và tăng hoạt động của tyrosinase. Điều này dẫn đến sự tăng sản xuất melanin.

nam-va-hormone

Nám ở nam giới – Hiếm nhưng không phải không có

Suy giảm testosterone (hypogonadism) ở nam giới còn có thể dẫn đến nhiều biến đổi về sinh lý và sức khỏe, bao gồm cả các rối loạn về da như nám.

Khi mức testosterone giảm, tỷ lệ chuyển đổi testosterone thành estrogen qua enzyme aromatase có thể tăng lên. Estrogen có thể kích thích sự sản xuất melanin qua thụ thể estrogen trên tế bào sắc tố, góp phần vào sự hình thành nám.

Suy giảm testosterone có thể dẫn đến mất cân bằng giữa các hormone sinh dục, bao gồm cả estrogen và hormone kích thích sắc tố (MSH), ảnh hưởng đến sự điều hòa sản xuất melanin.

Testosterone giảm có thể ảnh hưởng đến sự sản xuất hormone tuyến thượng thận như cortisol, và những biến đổi này có thể tác động đến quá trình sản xuất melanin, gây ra nám.

Phương pháp điều trị nám

Nám là một bệnh lý da sắc tố rất thường gặp và rất khó trị. Ở Lux beauty center các bác sĩ thường kết hợp nhiều phương pháp với nhau đề tối ưu hóa hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ. Bên cạnh đó các bạn cũng phải nhớ tránh nắng tuyệt đối nhé.
dieu-tri-nam

Hoạt chất thoa và uống

Cơ chế của nhiều loại sản phẩm thoa đó là tác động lên tyrosinase là một men quan trọng trong sinh bệnh học của nám. Đó là hydroquinone, azelaic acid, kojic acid,…Ngoài ra còn một số hoạt chất bôi tác động lên các cơ chế khác nữa với mục đích cuối cùng là ngăn các tế bào sắc tố tạo ra melanin mới hoặc vận chuyển melanin tới các tế bào đáy trong da. Một số nám nông có thể được điều trị bằng các nhóm thuốc có tính peel da như AHA, BHA hay retinol.

Về thực phẩm bổ sung, hiện nay có một số loại có hoạt chất chính trong điều trị nám, đó là Polypodium leucotomos, tranexamic acid, melatonin và glutathione. Cơ chế của chúng là chống lại các gốc tự do gây tổn thương tế bào, ức chế hormone kích thích các tế bào sắc tố, chống oxy hóa,…

Laser trong điều trị nám

Ở Lux, các bác sĩ sử dụng laser NanoSecond và PicoSecond. Tia laser này có thể đi sâu trong lớp bì và phá vỡ các hạt sắc tố thành những mảnh nhỏ, từ đó cơ thể có thể dễ dàng hấp thu và đào thải mà không làm tổn thương lớp thượng bì phía trên.

Tiêm vi điểm trong điều trị nám

Ở Lux, các bác sĩ sử dụng phương pháp tiêm vi điểm trực tiếp vào vùng da cần điều trị. Với thành phần là những chất chống oxy hóa mạnh mẽ, trung hòa các gốc tự do và ngăn ngừa sạm nám. Phương pháp tiêm vi điểm sẽ giúp dưỡng chất thấm sâu và nhanh hơn vào da, từ đó tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian điều trị. Tại Lux có nhiều phương pháp như Mesotherapy, hoặc liệu trình độc quyền Luxskin.

Kết luận

Tóm lại, nám da là một rối loạn sắc tố phức tạp, ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nội tiết và môi trường, và có thể xuất hiện ở cả nam và nữ. Ở nữ giới, các hormone như estrogen và progesterone kích thích sản xuất melanin, trong khi suy giảm testosterone ở nam giới có thể gây nám qua cơ chế chuyển đổi testosterone thành estrogen.

Các giai đoạn như mang thai, sử dụng thuốc tránh thai, mãn kinh và yếu tố môi trường như tia UV đều có thể làm tăng nguy cơ nám. Với sự hiểu biết đúng đắn và phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm thuốc bôi, điều chỉnh hormone, công nghệ laser và liệu pháp ánh sáng IPL, cùng với việc bảo vệ da khỏi tia UV, chúng ta có thể kiểm soát và giảm thiểu tình trạng nám, mang lại làn da khỏe mạnh và tự tin cho người bệnh. Điều quan trọng là luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

_______________

Bài viết thuộc quyền sở hữu của BS. Tô Lan Phương và group Đồng Điệu. Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.

Bài viết độc lập, không được tài trợ bởi bất cứ nhãn hàng nào.