Chào mọi người mình là Thanh Bích – chuyên ngành Gây mê hồi sức rẽ sang da liễu, có kinh nghiệm trong mảng thẩm mỹ da 10 năm từng là trainer nhân sự cho một số thẩm mỹ viện và hiện đang là Bác sĩ thực tập. Hãy tìm hiểu về vấn đề mụn nội tiết cùng Bích nhé.

1. Nội tiết là gì?

Hệ nội tiết là hệ thống các tuyến nội tiết không ống dẫn, với khả năng tiết các hormone theo máu chuyển đến và tạo tác động tại những cơ quan khác trong cơ thể. Trong đó Androgen là một nhóm các hormone quan trọng cho việc biểu hiện kiểu hình ở nam giới, giúp phát triển cơ thể, dậy thì, sinh sản. Đây là một loại nội tiết tố nam, tuy nhiên ở nữ cũng có sản xuất ra 1 lượng nhỏ.

Và Testosterone là 1 loại Androgen phổ biến hoạt động mạnh nhất được sản xuất ở tinh hoàn. Và một số nội tiết khác được sản xuất chủ yếu ở vỏ thượng thận. Ở nữ giới, buồng trứng, tuyến thượng thận, tế bào mỡ, tế bào da là nơi cungcấp nội tiết tố Androgen

Vai trò của Androgen ở nam và nữ giúp:

  • Tăng mật độ xương

  • Phát triển cơ bắp

  • Thúc đẩy dậy thì

  • Sản xuất hồng cầu

  • Hình thành ham muốn và chức năng tình dục

Đối với Nam giới: ngoài các vấn đề thúc đẩy dậy thì và phát triển cơ bắp thì còn làm tăng sắc tố da, gia tăng hoạt động của các tuyến mồ hôi và sợi bã nhờn.

Đối với Nữ giới: Androgen là tiền chất thiết yếu của estrogen, đóng vai trò trực tiếp quan trọng trong việc điều chỉnh chức năng sinh sản, điều phối các chức năng buồng trứng

Và qua các yếu tố trên thì vấn đề khởi phát mụn liên quan tới việc hormone Androgen thay đổi.

2. Những vấn đề nội tiết thúc đẩy sinh mụn theo giới và theo độ tuổi

Ở nữ nếu lượng Androgen dư thừa (cường Androgen) sẽ dẫn tới việc tiết nhiều bã nhờn, mụn trứng cá, rậm lông trên khắp cơ thể, kinh nguyệt không đều..v..v

Nguyên nhân gây ra thường gặp đến từ những bệnh lý:

– Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): là một rối loạn nội tiết phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, các triệu chứng bao gồm như rối loạn kinh nguyệt, rối loạn rụng tóc, các dấu hiệu cường Androgen

– Tăng sản thượng thận bẩm sinh (CAH): đây là nhóm các rối loạn di truyền liên quan đến việc thiếu các men hình thành các hormone cortisol và aldosterone, triệu chứng của CAH còn gây mụn trứng cá nặng, chiều cao tăng nhanh lúc nhỏ nhưng thấp khi trưởng thành, không có kinh nguyệt. Tuy không có cách điều trị dứt điểm nhưng có thể điều trị theo dạng giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống

– Hội chứng Cushing: nguyên nhân hiếm gặp nhưng quan trọng của cường Androgen, chủ yếu là hậu quả của việc tăng nồng độ cortisol trong máu hoặc sử dụng thuốc có chứa glucocorticoid. Hội chứng này xuất hiện ngấm ngầm với các triệu chứng như tăng cân, rạn da, rậm lông, mụn trứng cá, hói đầu

– Khối u tiết Androgen là nguyên nhân hiếm gặp, phụ nữ có khối u này có xu hướng khởi phát các triệu chứng đột ngột, tiến triển nhanh chóng các triệu chứng cường androgen và dấu hiệu nam hóa

Ở nam giới: khi cường Androgen thì sẽ có triệu chứng khởi phát mụn trứng cá do tăng sinh tuyến bã, đổ mồ hôi quá mức.

3. Trong sinh bệnh học của mụn sẽ có 4 cơ chế sau như sau

  • Tăng sinh thượng bì nang lông

  • Tăng sinh tuyến bã nhờn

  • Vi khuẩn C.acnes

  • Viêm

Vậy từ đó nguyên nhân sinh mụn liên quan tới nội tiết là do biến động của nhóm Androgen (tăng testosterone) dẫn đến

  • TĂNG sản xuất bã nhờn trong lỗ chân lông

  • TĂNG tắc nghẽn tế bào chết trong nang lông

  • TĂNG sản xuất vi khuẩn gây mụn: Propinibacterum acnes (P.acnes) hay Cutibacterium acnes (C.acnes)

Nên mụn nội tiết thật ra là các dạng mụn thông thường nhưng có yếu tố liên quan tới nội tiết, và một số yếu tố sau sẽ giúp chẩn đoán vấn đề mụn có liên quan hay không

Trong đó 5 đối tượng thường gặp nhất là:

  • Tuổi dậy thì

  • Người trưởng thành + bệnh lý nội tiết (PCOS)

  • Tuổi tiền mãn kinh – mãn kinh

  • Phụ nữ mang thai, sau sinh, cho con bú

  • Nữ chuyển giới thành nam

Đặc điểm:

  • Ở tuổi dậy thì: mụn thường xuất hiện ở vùng chữ T (trán, mũi, và cằm) quanh ngày hành kinh

  • Ở tuổi trưởng thành: xuất hiện phần dưới của khuôn mặt (dưới cằm, dưới hàm, và xung quanh đường viền hàm). Thường nhất là hội chứng buồng trứng đa nang hoặc thời kỳ mãn kinh

Dạng mụn: đa dạng từ mụn đầu đen, đầu trắng, mụn bọc, nang

4. Điều trị mụn nội tiết trong uống ngoài thoa

Điều trị thông thường bởi các sản phẩm bôi thoa hoặc uống không kê đơn thường ít hoặc không thành công. Thường các vấn đề liên quan tới nội tiết thì thuốc uống là lựa chọn chính vì tác động từ trong ra ngoài trong việc điều chỉnh các rối loạn để cân bằng nội tiết và làm sáng da. Trong đó thuốc uống chia làm 2 loại: Viên nội tiết kết hợp (CPA/EE) và thuốc kháng Androgen (Spironolactone). Ở đây mình sẽ chia sẻ liên quan tới viên nội tiết kết hợp.

Viên nội tiết kết hợp (CPA/EE) nói dễ hiểu thì đây là một dạng thuốc tránh thai hằng ngày, đối tượng sử dụng là phụ nữ trẻ trong độ tuổi sinh sản nghi ngờ bị mụn nội tiết. Viên uống sẽ có 2 nội tiết tố tổng hợp là Cyproterone acetate (CPA) và Ethinyl estradiol (EE). CPA là progestin có tác dụng kháng androgen mạnh nhất so với các loại progestin hiện có, CPA/EE sẽ ức chế hoạt động của 2 buồng trứng làm giảm nồng độ Androgen từ đó giảm dầu, giảm được nguy cơ nổi mụn.

Lưu ý không nên chọn loại chỉ chứa progestin vì có thể làm mụn nhiều hơn. Tuy nhiên đây là loại thuốc tránh thai nên cần có sự tham khảo của các bác sĩ và tùy theo thời điểm nhu cầu mà sử dụng.

Ngoài thuốc uống thì phối hợp thêm các thuốc thoa như BPO kết hợp Clindamycin, Tretinoin, Adapalene (các thành phần trên nên được tư vấn và theo dõi bởi bác sĩ da liễu trong quá trình sử dụng)

Tóm lại là, mụn nội tiết không phải vấn đề có thể giải quyết ngày một ngày hai, không chỉ chăm sóc để giải quyết những nốt mụn – hệ quả của những phản ứng nội tiết để chúng không để lại những hệ quả xấu xí cho thẩm mỹ làn da. Thì bạn cũng rất cần quan tâm tới những vấn đề bên trong cơ thể của mình, theo dõi các chỉ số nội tiết vì rất nhiều vấn đề nội tiết sẽ có những ảnh hưởng lớn tới sức khỏe lâu dài.

Đây là những kinh nghiệm của mình trong quá trình làm việc cùng các bác sĩ, chuyên gia đồng hành cùng nhiều trường hợp bị mụn nội tiết. Rất mong nhận được sự đóng góp kiến của các anh chị có chuyên môn và trao đổi thực tế kinh nghiệm cá nhân của các Đồng Điệu khi gặp mụn nội tiết. Xin cám ơn mọi người đã đọc.

_____________

Bài viết thuộc quyền sở hữu của Nguyễn Thanh Bích và group Đồng Điệu. Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.

Bài viết độc lập, không được tài trợ bởi bất cứ nhãn hàng nào. Chỉ mang tính chất tham khảo. Không thể thay thế các nghiên cứu khoa học chính thống/hay lời khuyên y tế.