Những điều cần biết khi sử dụng botox (botulinum toxin)?

Tiêm Botulinum để điều trị nếp nhăn trên khuôn mặt là thủ thuật thẩm mỹ được thực hiện thường xuyên nhất trong điều trị thẩm mỹ nội khoa và đây là một trong những phương pháp điều trị kết hợp phổ biến đối với các bác sĩ lâm sàng ở một số chuyên khoa khác.

Tiêm Botulinum, đặc biệt là ở 1/3 trên của khuôn mặt, mang lại kết quả có thể dự đoán được, có rất ít tác dụng phụ, và giúp khách hàng hài lòng với kết quả điều trị và thỏa mãn mong muốn chống lão hóa.

Nội dung hôm nay mình sẽ tập trung vào những thắc mắc thường gặp trước khi sử dụng BTX, gồm những câu hỏi cơ bản nhưng rất quan trọng về thủ thuật này.

BTX là gì, có bao nhiêu loại?

Hiện tại có các loại A, B, C, D, E, G, H, F, I. Trong đó loại A được ứng dụng nhiều nhất trong thẩm mỹ. BTX là một phân tử hữu cơ lớn tạo thành từ các acid amin liên kết với nhau bằng liên kết peptid.

Nó là một tác nhân sinh học được sản xuất trong phòng thí nghiệm dưới dạng kết tinh và đông khô trong abumin người, đựng trong lọ vô trùng để được hoàn nguyên với nước muối khi sử dụng.

BTX được cấu tạo bởi một chuỗi nặng 100kDa và chuỗi nhẹ 50 kDa, sau đó nó được bảo vệ bằng các protein không gây độc lớn hơn.

Cơ chế hoạt động của BTX?

Khi có một tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương, một xung thần kinh sẽ được hình thành, dẫn truyền qua các tế bào thần kinh đến tế bào cơ quan đích. Giữa các tế bào thần kinh là các khớp thần kinh, hay còn gọi là khe synap.

Chất dẫn truyền thần kinh về bản chất là các chất hoá học giúp dẫn truyền xung động qua các khe synap giữa hai tế bào thần kinh liền kề nhau, hoặc giữa tế bào thần kinh và tế bào đích mà xung thần kinh hướng tới.

BTX sau khi được tiêm vào cơ sẽ khuếch tán đến các đầu dây thần kinh, BTX sẽ phá vỡ các protein chịu trách nhiệm giải phóng chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine (Ach), chất này không được giải phóng sẽ cắt đứt chuỗi dẫn truyền tín hiệu. Do đó ức chế sự co cơ trong các vùng cơ được tiêm BTX.

Sau tiêm bao lâu thì có tác dụng và kéo dài tác dụng được trong bao lâu?

Thời gian bắt đầu có tác dụng:

• Bắt đầu có tác dụng: sau 6h

• Bắt đầu thấy hiệu quả trên thực tế: 24h sau tiêm

• Hiệu quả rõ rệt nhất: sau 14 ngày sau tiêm

Thời gian kéo dài tác dụng với các cơ quan khác nhau:

• Cơ: 2 tuần đến 6 tháng

• Tuyến nước bọt: khoảng 6 tháng

• Tuyến mồ hôi: có thể đến 12 tháng.

Có thể đảo ngược tác dụng của BTX hay không?

Khi BTX được sử dụng, đáp ứng tại cơ quan đích là không thể đảo ngược trong khoảng thời gian như đã đề cập ở trên.

Tại sao BTX lại mất tác dụng sau một thời gian?

Sau những khoảng thời gian nhất định tại mỗi vị trí thì BTX mất tác dụng tại vị trí đó: tại sao lại mất đi tác dụng?

• Xảy ra sự hình thành 1 đường dẫn truyền mới trong vùng bị phong bế

• Xảy ra quá trình tái tạo lại các protein chịu trách nhiệm giải phóng chất dẫn truyền thần kinh.

Sự an toàn khi sử dụng BTX?

BTX tác động chọn lọc ở đầu dây thần kinh cholinergic ngoại biên, ức chế giải phóng chất dẫn truyền thần kinh. Nó không vượt qua hàng rào máu não, hoặc ức chế giải phóng chất dẫn truyền thần kinh nào khác ở cấp độ cao hơn.

Trong cơ lượng BTX giảm xuống còn 1 nửa sau khoảng 10h và sau 24h thì 60% BTX được bài tiết qua nước tiểu.

BTX chỉ ảnh hưởng đến trương lực cơ, khả năng co bóp của cơ được tiêm, không ảnh hưởng đến xúc giác, khứu giác, thính giác, vị giác, thị giác…

Chỉ định của BTX?

BTX có rất nhiều công dụng điều trị khác nhau. Được ứng dụng và được biết đến nhiều nhất trong thẩm mỹ. Tuy nhiên những ứng dụng trong điều trị những lĩnh vực khác cũng rất hiệu quả.

Công dụng điều trị: Tập trung điều trị các bệnh lý, ví dụ:

• Lác, co thắt mi, co thắt nửa mặt, đau nửa đầu mãn tính, co cứng, tăng tiết mồ hôi, co thắt cổ tử cung, rối loạn tiết niệu dưới, rối loạn tiêu hóa, chứng khó phát âm do co thắt, tăng tiết nước bọt, rối loạn khớp thái dương hàm, đau cơ xương mãn, co thắt âm đạo, lành thương…

Công dụng thẩm mỹ: Tập trung cải thiện vẻ đẹp hình thể mà không liên quan đến bệnh lý, ví dụ:

• Làm phẳng nếp nhăn liên quan đến co cơ (đuôi mắt, cau mày, mũi, trán…), làm giảm kích thước cơ (cơ cắn, cơ thái dương, cơ bắp tay, chân…), giảm sụp mí, rõ đường viền hàm, tăng độ mở mắt, nâng cao góc miệng, giảm cười hở lợi, nâng chân mày, giảm tiết dầu, thu nhỏ lỗ chân lông …

Tiêm BTX có bị nghiện hay không?

Câu hỏi được nhiều bạn đặt ra cho BS. Trước tiên cần xem xét như thế nào được coi là nghiện. Nghiện là sự lặp lại liên tục của một hành vi bất chấp hậu quả xấu hoặc sự rối loạn thần kinh để dẫn đến những hành vi như vậy.

Theo một định nghĩa khác nghiện là một rối loạn não đặc trưng bởi sự tham gia bắt buộc trong các kích thích trong hệ thống thưởng phạt của não mặc dù dẫn đến hậu quả bất lợi.

Vậy tiêm BTX có bị nghiện hay không? Nếu bạn đảm bảo 2 điều này thì tiêm BTX sẽ không bị xếp vào kiểu “nghiện”:

1. Tiêm đúng chỉ định: Chỉ định của BTX mình đã liệt kê ở trên.
2. Khoảng cách giữa 2 lần tiêm tối thiểu 4 tháng. Để tránh việc tích lũy quá nhiều BTX, và hạn chế sinh miễn dịch chống lại BTX để lần sau tiêm vẫn hiệu quả.

Nếu đảm bảo 2 điều này thì tiêm BTX không gây hại, không để lại hậu quả xấu, Vì vậy không bị coi là nghiện. Trường hợp vi phạm 1 trong 2 điều trên thì có thể xếp vào lạm dụng sử dụng BTX. Ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và tác dụng của BTX.

Một lần sử dụng được dùng tối đa bao nhiêu đơn vị BTX?

FDA Hoa Kỳ hiện phê duyệt liều tối đa 400 IU cho botulinum toxin A (OnaA – tên thương mại của sản phẩm là Botox) trong khoảng thời gian 3 tháng, mặc dù các hướng dẫn ở Châu Âu cho phép dùng liều lên tới 600 IU OnaA (ít nhất là trong điều trị chứng co cứng ở người lớn).

Trên mức tối đa này có nguy cơ lây lan độc tố vì các tác dụng phụ có thể cục bộ hoặc toàn cơ thể. Các triệu chứng của phản ứng bất lợi bao gồm yếu cơ, nhìn đôi, sụp mi, khó nuốt và khó thở.

Khả năng khuếch tán của BTX sau tiêm?

Việc quan tâm đến khả năng khuếch tán BTX liên quan trực tiếp đến hiệu quả mong muốn và tác dụng phụ. Điều này phụ thuộc vào độ pha loãng(pha với càng nhiều nước muối khả năng khuếch tán càng cao), diện tích vùng được tiêm, cơ được tiêm(cơ có cân cơ như cơ cắn khả năng khuếch tán sẽ ít hơn những cơ không có cân cơ…), sản phẩm BTX của từng thương hiệu khác nhau…

Vì vậy để đạt được tác dụng mong muốn cần tiên lượng được khả năng khuếch tán khác nhau ở mỗi cách tiêm và có hiểu biết về giải phẫu vùng được tiêm.

Chống chỉ định của BTX?

BTX là 1 thuốc an toàn. Tuy nhiên vẫn có những chống chỉ định:

• Bệnh nhược cơ

• Bệnh xơ cứng teo cơ

• Bệnh lý cơ khác

• Đang dùng thuốc aminoglycoside, quinidin, thuốc kháng cholinergic, thuốc giãn cơ…

• Bị nhiễm trùng vùng điều trị

• Dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Nhìn chung tiêm BTX nếu được sử dụng đúng chỉ định thì nó là loại thuốc vô cùng hữu ích và tiềm năng trong nhiều chuyên ngành khác nhau, đặc biệt trong thẩm mỹ nó được coi là một biện pháp chống lão hóa hữu hiệu. Nếu bạn đã từng sử dụng botox để làm đẹp thì chắc hẳn bạn đã rất ấn tượng về khả năng của nó.

Tiêm BTX cũng là thủ thuật chỉ được phép thực hiện bởi bác sĩ, một bác sĩ được đào tạo tốt sẽ tạo nên một hiệu quả ấn tượng của BTX bằng một cách an toàn nhất. Hãy thông thái trong lựa chọn điều trị nhé các bạn!