Ocular demodicosis - Viêm bờ mi do ve Demodex

Định nghĩa và dịch tễ học

Chủ yếu là hai loài Demodex folliculorum và Demodex brevis, chúng là một phần của hệ vi sinh vật bình thường trên da nhưng có thể phát triển quá mức trong một số điều kiện, dẫn đến các biểu hiện ở mắt và da.

Tỷ lệ mắc Demodex tăng lên theo tuổi tác, khiến bệnh này phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Mặc dù thường không có triệu chứng, nhưng Demodex có thể gây viêm bề mặt mắt mạn tính và liên quan đến nhiều bệnh lý về bề mặt mắt (OSD), bao gồm viêm bờ mi, rối loạn chức năng tuyến Meibomian (MGD) và bệnh khô mắt (DED).

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Cơ chế bệnh sinh của ocular demodicosis liên quan đến tương tác phức tạp giữa ve Demodex, phản ứng miễn dịch của vật chủ và môi trường vi mô của mắt. Các ve ký sinh trong các nang lông (chủ yếu là D. folliculorum) và các tuyến bã nhờn (D. brevis), nơi chúng ăn các tế bào biểu mô và chất tiết bã nhờn.

Loài Demodex folliculorum và Demodex brevis: D. folliculorum thường liên quan đến các nang lông mi, trong khi D. brevis sống trong tuyến Meibomian (tuyến bã nhờn đặc trưng ở mi mắt) và tuyến bã nhờn của da. Cả hai loài này đều có thể gây viêm mắt, mặc dù D. brevis liên quan nhiều hơn đến rối loạn chức năng tuyến Meibomian (MGD).
Phản ứng miễn dịch: Ở những người suy giảm miễn dịch hoặc có sự suy yếu của cơ chế bảo vệ cục bộ (ví dụ: thay đổi lớp film nước mắt, suy yếu hàng rào da), sự gia tăng Demodex có thể gây ra viêm. Chất thải của ve và sự phân hủy mô vật chủ kích thích phản ứng miễn dịch của cơ thể, dẫn đến viêm và tổn thương mô.
Mất cân bằng hệ vi sinh: Sự hiện diện của ve Demodex có thể do và gây mất cân bằng hệ vi sinh vật trên bề mặt mắt, tạo điều kiện cho các vi sinh vật cơ hội như Staphylococcus aureus phát triển, làm tình trạng viêm nặng thêm.

Các khía cạnh dịch tễ học và kinh tế - xã hội

Ocular demodicosis bị chẩn đoán thiếu ở nhiều nhóm dân số, đặc biệt là người lớn tuổi và những người có bệnh lý bề mặt mắt. Tỷ lệ mắc bệnh tăng lên theo tuổi. Các nghiên cứu đã báo cáo rằng lên đến 84% người trên 60 tuổi có ve Demodex.

Các yếu tố kinh tế - xã hội cũng có thể đóng vai trò, vì các điều kiện vệ sinh kém, tình trạng sống đông đúc và giảm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế có thể làm tăng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng.

Tác động kinh tế - xã hội của ocular demodicosis chủ yếu gắn liền với mối liên hệ của nó với các tình trạng mạn tính như viêm bờ mi và MGD, có thể làm giảm chất lượng cuộc sống đáng kể. Bệnh nhân bị viêm bề mặt mắt mạn tính thường gặp phải sự suy giảm chức năng thị giác, khó chịu và gia tăng việc sử dụng dịch vụ y tế.

Biểu hiện lâm sàng

Ocular demodicosis có biểu hiện đa dạng, từ không có triệu chứng cho đến bệnh lý bề mặt mắt nghiêm trọng. Các triệu chứng thường gặp nhất bao gồm:

Viêm bờ mi: Viêm mí mắt, thường mạn tính và kháng lại các phương pháp điều trị thông thường, là dấu hiệu đặc trưng của demodicosis. Viêm bờ mi do Demodex thường được nhận biết qua sự hiện diện của vảy trụ quanh gốc lông mi, một dấu hiệu điển hình của nhiễm ve.
Rối loạn chức năng tuyến Meibomian (MGD): Sự nhiễm D. brevis trong các tuyến Meibomian có thể gây tắc nghẽn các ống tuyến, làm thay đổi quá trình tiết bã và góp phần vào MGD. Điều này tiếp tục làm nặng thêm bệnh khô mắt do bay hơi.
Bệnh khô mắt (DED): Ocular demodicosis có liên quan đến cả khô mắt do bay hơi và thiếu nước mắt, do sự nhiễm ve làm ảnh hưởng đến sự ổn định của phim nước mắt. Các triệu chứng bao gồm kích ứng, cảm giác có dị vật và giảm thị lực.
Viêm kết mạc - giác mạc: Viêm mạn tính bề mặt mắt có thể dẫn đến viêm kết mạc - giác mạc, với sự đỏ mắt, kích ứng và trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể gây tổn thương biểu mô giác mạc.

Chẩn đoán

Chẩn đoán ocular demodicosis dựa vào cả triệu chứng lâm sàng và kết quả quan sát dưới kính hiển vi. Các bác sĩ thường tìm thấy các dấu hiệu đặc trưng như vảy trụ quanh gốc lông mi, viêm bờ mi và kết mạc đỏ. Việc xác nhận chẩn đoán bao gồm các bước sau:

Lấy mẫu lông mi: Lông mi được nhổ ra và quan sát dưới kính hiển vi để tìm thấy ve Demodex. Nếu có hơn năm con ve trên mỗi lông mi hoặc có ve trong hơn 30% số lông mi lấy mẫu thì được coi là có ý nghĩa.
Kính hiển vi quang học in vivo (IVCM): Phương pháp không xâm lấn này cho phép quan sát các ve Demodex trong các tuyến Meibomian hoặc các đơn vị nang lông-bã nhờn. IVCM cung cấp hình ảnh có độ phân giải cao và hỗ trợ chẩn đoán rối loạn chức năng tuyến Meibomian liên quan đến demodicosis.
Nhuộm bề mặt mắt: Nhuộm bằng fluorescein hoặc lissamine green có thể phát hiện tổn thương biểu mô giác mạc hoặc kết mạc liên quan đến viêm bề mặt mắt.

Điều trị

Quản lý ocular demodicosis tập trung vào việc giảm tải lượng ve và kiểm soát viêm. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Vệ sinh mi mắt: Làm sạch mi mắt thường xuyên bằng dầu tràm trà (TTO) hoặc các dung dịch chuyên dụng là nền tảng của điều trị. TTO được cho là có khả năng diệt ve và giảm nhiễm trùng. Tuy nhiên, cần sử dụng cẩn thận do khả năng gây kích ứng.
Điều trị tại chỗ: Trong các trường hợp viêm nặng, các thuốc chống viêm tại chỗ như corticosteroid hoặc cyclosporin có thể được kê đơn để kiểm soát viêm bề mặt mắt. Các kháng sinh có tính chất chống viêm, chẳng hạn như azithromycin hoặc doxycycline, cũng được sử dụng phổ biến.
Liệu pháp toàn thân: Đối với các trường hợp nặng hoặc kháng điều trị, ivermectin toàn thân, một chất chống ký sinh trùng, đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm số lượng ve Demodex.
Các liệu pháp hỗ trợ: Sử dụng liệu pháp ánh sáng xung cường độ cao (IPL) đã được nghiên cứu trong việc điều trị MGD liên quan đến nhiễm Demodex. IPL có thể giúp cải thiện chức năng tuyến Meibomian và giảm số lượng ve bằng cách thay đổi môi trường vi mô của da.

Tiên lượng và tái phát

Tiên lượng của ocular demodicosis phụ thuộc phần lớn vào việc điều trị kịp thời và thích hợp. Tái phát là phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc những người có bệnh lý bề mặt mắt mạn tính. Việc duy trì vệ sinh mi mắt trong thời gian dài và sử dụng các dung dịch vệ sinh mi mắt định kỳ là cần thiết để ngăn ngừa tái nhiễm và duy trì sức khỏe bề mặt mắt.

Do Demodex là một phần của hệ vi sinh vật da người, việc tiêu diệt hoàn toàn là không thể. Mục tiêu chính vẫn là kiểm soát số lượng ve để ngăn ngừa các triệu chứng.

_______________

Thông tin liên hệ

Fanpage: https://www.facebook.com/latrang.co

Tiktok: https://www.tiktok.com/@latrang.co

Instagram: https://www.instagram.com/latrang.co/

Twins Skin Vietnam: https://www.facebook.com/twinsskin.vn

Trong Vietnam: https://www.facebook.com/profile.php?id=61568318274438

_______________
Bài viết thuộc quyền sở hữu của Là Trang và group Đồng Điệu. Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.